Tragedia roztoczańskiej wsi. Rocznica pacyfikacji miejscowości Sochy na Zamojszczyźnie

Wpadali do mieszkań, zabijali ludzi

1 czerwca 1943 r. gestapo, niemieckie Schutzpolizei oraz Ukraińcy w niemieckiej służbie otoczyli tę malowniczą, roztoczańską wieś. Akcja rozpoczęła się o godz. 5., nad ranem. Tak opisywała w 1945 tamte wydarzenia Kazimiera Świtajowa, świadek pacyfikacji Soch: „(Niemcy) wpadali do mieszkań, zabijali ludzi i podpalali zabudowania. Domy zajmowały się jeden od drugiego, przerażeni ludzie uciekali (...). Zabijano kobiety w ciąży, niemowlęta przy piersi matek, dzieci uciekające z rodzicami. Niektóre z nich klękały, błagając o uratowanie im życia, ale to nie wzruszało dzikich oprawców (...). Rzucano ludzi żywcem w ogień, dobijano rannych. A byli wśród Niemców i tacy, co czynili to z sadystyczną rozkoszą i śmiejąc się szatańsko”.

Wyrwani ze snu mieszkańcy wsi byli zaskoczeni. Nie bronili się. Kto mógł, uciekał w pola. Tam także trafiały ludzi niemieckie kule. Pacyfikacja trwała około trzech godzin. Potem Niemcy się wycofali. Następnie nadleciały jednak samoloty z wymalowanymi krzyżami i zrównały wieś z ziemią. Od bomb i kul znowu zginęło kilkanaście osób. Wiele rodzin wymordowano w całości.

Dokładna liczba ofiar pacyfikacji Soch nie jest znana. Na tablicy cmentarnej w tej miejscowości możemy przeczytać, że 1 czerwca zabito 185 mieszkańców Soch. Było to 88 mężczyzn, 52 kobiety i 45 dzieci. Jednak Władysław Sitkowski w książce pt. „Sochy dawniej i dziś” wyliczył, że podczas pacyfikacji zginęły 194 osoby. Tuż po masakrze odnaleziono 33 osoby, które były ranne (7 osób potem zmarło, stąd m.in. mogły wynikać rozbieżności co do liczby ofiar).

Niektóre ocalenia uznano niemal za cud. Np. w zbożu, niedaleko wsi, znaleziono zabitą kobietę, obok której było dwoje żywych niemowląt, bliźniąt. Te dzieci przeżyły wojnę. Rannych odsyłano do szpitala m.in. w Biłgoraju.

O ofiarach tej ponurej pacyfikacji nigdy nie zapomniano. Co roku w Sochach organizowane są uroczystości upamiętniające tamtą wojenną tragedię.

Najbliższe obchody odbędą się 1 czerwca. Organizują je: Światowy Związek Żołnierzy Armii Krajowej Okręg Zamość, Światowy Związek Żołnierzy Armii Krajowej Koło Rejonowe w Zwierzyńcu, Parafia Matki Bożej Królowej Polski w Zwierzyńcu, 18. Pułk Przeciwlotniczy w Sitańcu, 3. Zamojski Batalion Zmechanizowany, 25. Batalion Lekkiej Piechoty, Urząd Miejski w Zwierzyńca, Mieszkańcy Wsi Sochy oraz Stowarzyszenie Rozwoju Lokalnego Zamojszczyzna.

Uczestnicy zbiorą się o godz. 9.45 przed Kościołem Filialnym p.w. Miłosierdzia Bożego w Sochach. Tam o godz. 10. rozpocznie się msza. Następnie uczestnicy przejdą przed miejscowy pomnik pomnik pomordowanych podczas pacyfikacji Soch. Tam zaplanowano m.in. wystąpienie historyczne, przemówienia okolicznościowe oraz część artystyczną w wykonaniu młodzieży szkolnej ze Zwierzyńca. Oprawę muzyczną zapewni natomiast Orkiestra Dęta ze Zwierzyńca.

Następnie zaplanowano ceremoniał wojskowy oraz złożenie wieńców i kwiatów przed pomnikiem pomordowanych podczas pacyfikacji Soch.